Fiat 128

Przedni napęd po raz pierwszy zastosował Fiat w samochodzie produkowanym pod swoją marką, w 1969 r. w modelu 128. Była to ważna decyzja, ponieważ cały przedni układ napędowy ustawiono poprzecznie w samochodzie. Z podjęciem tej decyzji Fiat zwlekał dość długo. Pierwsze samochody z silnikami ustawionymi poprzecznie i napędzającymi koła przednie pojawiły się seryjnie już pod koniec lat pięćdziesiątych. Były to rewelacyjne wozy angielskie BMC-Mini (Mini Cooper). Powstawały dalsze tego typu konstrukcje. We Włoszech pierwszą firmą, która zastosowała poprzeczny przednionapędowy układ była Autobianchi, która w 1964 r. rozpoczęła produkcję samochodu o nazwie Primula. Był już więc wzorzec samochodu na rodzimym, włoskim rynku. Skorzystano z tego w nowym Fiacie 128, tak samo jak w Primuli rozmieszczono zespoły układu napędowego. Patrząc w kierunku jazdy samochodu sprzęgło, skrzynia biegów i przekładnia główna znajdują się po lewej stronie silnika. Skrzynia biegów, 2-wałkowa jest w osi wału korbowego silnika. Rozwiązanie to ze względu na umieszczenie skrzyni biegów obok silnika, a nie pod nim, umżliwiło obniżenie zamontowania układu napędowego w pojeździe, a więc obniżenie linii przedniej partii nadwozia.

Przekrój przez samochód Fiat 128 (powiększenie)

Poza tym przez pominięcie kół pośrednich w przekazywaniu napędu z silnika do skrzyni biegów, zmniejszono hałas pracujących elementów. Ze względu na umieszczenie przekładni z lewej strony silnika - obok skrzyni biegów, napęd przekazywany jest na półosie, które mają nierówną długość - prawa półoś jest dłuższa. Rozmieszczenie poszczególnych zespołów układu napędowego zastosowane w Fiacie 128 później zastosowano w Autobianchi A112, Fiacie 127 i Lanci Delta*. Jest to najbardziej rozpowszechnione rozwiązanie: mają taki układ m.in. wozy Volkswagen - Polo, Derby, Golf, Jetta, Scirocco, Honda Civic, Acord i Prelude, Chevrolet Citation, Buick Skylark, Opel Kadett, Talbot Horizon i inne. Silnik, sprzęgło i skrzynia biegów znajdują się przed osią przednią samochodu. Aby pomieścić wszystkie elementy napędowe z przodu, zastosowano smukłe kolumny McPherson w przednim zawieszeniu - zajmujące mało miejsca. Z przodu zmieściła się jeszcze chłodnica, akumulator, a także koło zapasowe, które umieszczono nad silnikiem.

Firma Fiat nie bez racji reklamuje samochód: że aż 80 % jego objętości oddana jest do dyspozycji użytkownikowi, pozostała, niewielką objętość w samochodzie zajmują urządzenia techniczne. Wnętrze nadwozia tego przecież niewielkiego gabarytowo pojazdu jest duże. Wygodnie można jechać nie tylko na dwóch przednich indywidualnych fotelach, ale także z tyłu. Odległość od oparcia tylnej kanapy do oparcia przedniego fotela wynosi 845 mm. Nie brakuje miejsca na nogi pasażerów siedzących z tyłu. Dużo miejsca we wnętrzu nadwozia uzyskano nie tylko przez zblokowanie z przodu układu napędowego, ale przez wprowadzenie odpowiednich proporcji wymiarów całego pojazdu. Przy długości całkowitej poniżej 4 m. Rozstaw osi kół jest duży, wynosi 2,5 m. Wnęki kół nie zmniejszają więc przestrzeni osobowej; również dużo miejsca (370 dm3) jest w bagażniku. Nie ma tam koła zapasowego - pod podłogą bagażnika umieszczono płaski zbiornik paliwa o pojemności 38l. Nie jest to bezpieczne umieszczenie zbiornika paliwa, za osią tylną i blisko zderzaka tylnego. Pamiętać jednak trzeba, że konstrukcja tego pojazdu pochodzi z lat 60-tych. Nadwozi Fiata 128 swoim wyposażeniem wewnętrznym przypomina Polskiego Fiata 125p. Te same obicia tapicerskie bocznych ścian i sufitu, klamki, podłokietniki, korbki mechanizmu podnoszenia szyb, fotele (z wyjątkiem oparć, które są cieńsze) i ich regulacja. W tym podobieństwie wnętrza nadwozia obydwu samochodów rzuca się w oczy brak tunelu wału napędowego (biegnącego wzdłuż nadwozia w PF125p), dlatego wydaje się że wnętrze Fiata 128 jest obszerniejsze. Rozmieszczenie wskaźników i przełączników na desce rozdzielczej Fiata 128 jest zupełnie inne niż w Polskim Fiacie 125p, choć cięgła i kontrolki świetlne są te same. Podobieństwo poszczególnych części wyposażenia wnętrza nadwozia pomiędzy Fiatem 128 a naszym Fiatem 125p wynika stąd, ze samochody te należą do jednej grupy modeli serii 120 o daleko posuniętej unifikacji. Pełna zamienność niektórych detali istniała w produkowanych przez Fiata modelach: 124,124S,125,125S,128 oraz w naszym 125p i radzieckim WAZ-ie (Łada). W opisie Fiata 124 podkreślano, że samochód ten zapoczątkował nową generację fiatowskich pojazdów z racji nowoczesnego nadwozia. Kontynuatorem tej generacji nadwoziowej jest Fiat 128, ale wniósł on jeszcze inny ważny akcent konstrukcyjny, przedni układ napędowy. Osiągnięcia te zdobyły sobie uznanie. Międzynarodowe jury corocznego konkursu na "samochód roku", podobnie jak w przypadku Fiata 124 z 1966 r. trzy lata później również Fiata 128 zaszczycono tym tytułem. Silnik Fiata 128 jest ciekawie wykonany; ma mało części wykonanych metodą kucia. Podstawowe elementy, jak: kadłub silnika, wał korbowy, a nawet korbowody są odlewane z żeliwa (pierwsze modele miały tłoki odlewane z żeliwa, które zastąpione zostały aluminiowymi typu Termic), natomiast głowica odlana jest ze stopu lekkiego. Wałek rozrządu znajduje się w głowicy i napędzany jest od wału korbowego ułożyskowanego w 5 punktach za pośrednictwem paska zębatego. Pasek pracuje w osłonie wykonanej z tworzywa sztucznego. Zawory ssące i wylotowe ustawione są w jednym rzędzie. Regulacja luzu zaworów odbywa się przy pomocy płytek stalowych o różnej grubości. Płytki te wkłada się po ściśnięciu przyrządem sprężyny zaworowej. Kanały ssące i wylotowe są na jedna "tylną" stronę silnika, tam tez znajdują się oba kolektory - ssący i wylotowy. Przy przedniej ścianie poprzecznie ustawionego silnika jest aparat zapłonowy, filtr oleju, świece zapłonowe oraz miarka poziomu oleju, a prądnica jest z drugiej strony silnika. Kadłub silnika pochylony jest pod kątem 20° do przodu , w celu zmniejszenia wysokości jednostki napędowej.
W momencie wprowadzenia do seryjnej produkcji Fiat 128 miał silnik o pojemności skokowej 1116 cm3 rozwijający moc 40kW (55KM). Zapewniał on pojazdowi dynamikę - w ciągu 19,1 s (16,1 s -**) rozpędzania ze startu stojącego Fiat 128 osiągał prędkość 100 km/h. W ciągu 10-letniej produkcji wprowadzono obok silnika podstawowego 1,1l., wersję 1,3 l. Samochód był produkowany w kilku wersjach nadwoziowych. Wycofany został z linii montażowej w 1979 r. ***- zastąpił go nowy Fiat Ritmo, do którego wbudowano silniki i zespoły pochodzące z Fiata 128. Zawieszenie przednie i tylne Fiata Ritmo adoptowane jest z wcześniej produkowanego Fiata 128, podobnie jak silniki o pojemności 1.1 l. oraz 1.3 l. Na bazie tych silników powstała jednostka napędowa o pojemności 1.5 l. Jeśli przyjmiemy, że silnik o pojemności skokowej 1116 cm3 jest podstawową jednostką napedową Fiata Ritmo (128), to następna wersja silnikowa 1302 cm3 powstała przez zwiększenie średnicy cilindrów, a następna o pojemności 1498 cm3, wymagała zmiany wału korbowego dla uzyskania większego skoku tłoków. W Polsce Fiat 128 jest dobrze znany w wersji jugosłowiańskiej Zastavy 1100, która różni się od wzoru licencyjnego tylną częścią nadwozia.

Fiat rozpoczął produkcję Fiata 128 w Argentynie w 1971r, a więc równo 2 lata po uruchomieniu produkcji w Europie. W Ameryce Łacińskiej były wytwarzane dwie odmiany Fiata 128 - sedan 4 drzwiowy, oraz 5 drzwiowe kombi, o nazwie Familiar które nigdy nie było wytwarzane przez Fiata w Europie. Wszystkie modele Fiata 128 produkowane w Argentynie, aż do 1979 r. były wytwarzane z silnikiem 1116cm3, rozwijającymi moc 55KM. W roku 1979 został wprowadzony do produkcji Fiat 128 Europa, który był zmodernizowaną wersją 128, identyczną jak produkowaną w Europie. Zmieniony został przód ze światłami, atrapa, oraz zderzaki, i wystrój wnetrza. Światła w modelu 128 Europa były jednak większe niż w modelu europejskim. Do końca 1982 były montowane w Fiatach 128 silniki o pojemności 1290 cm3 z 4 biegową skrzynią. Były też dostępne wersje z 5 biegową skrzynią biegów, które miały oznaczenie CL5. W roku 1983 r. wprowadzono do produkcji zmodernizowaną wersję Fiata 128 o nazwie Super Europa ze zmienionym oblachowaniem przodu i tyłu, oraz szerokimi plastikowymi zderzakami. Ta wersja Fiata 128 była nieco dłuższa od standartowego 128 i nigdy nie była produkowana w Europie. W 1986 r. wprowadzono do produkcji Fiaty 128 z silnikami o pojemności 1480 cm3, które w Europie były znane z Fiatów Ritmo i Regata.

* - Lancia od 1969 należy do koncernu Fiata, który to wytwarzał w dużej liczbie egzemplarzy pojazdy średniej klasy, przede wszystkim model Ritmo (128). Z tego właśnie samochodu pochodzi silnik Delty ułożony poprzecznie przed przednią osią. Obie odmiany silników 1300 i 1500 cm3, mają o około 7 kW (10 KM) większą moc niż w 128. Uzyskano ją przez wprowadzenie dwugardzielowego gażnika Weber, poprawienie układu ssącego i wylotowego, a w większym silniku wprowadzono tranzystorowy, bezstykowy zapłon. Lancia Delta z silnikiem o pojemności 1301cm3 rozwijała moc 78 KM natomiast z silnikiem o pojemności 1498cm3 rozwijałą moc 85 KM.
** - W zalezności od wersji.
*** - Według strony www.Carsfromitaly.com w roku 1985 zjechał ostatni model Fiata 128 z taśmy produkcyjnej. Na przestrzeni 16 lat zostało łącznie wyprodukowanych, w różnych wersjach nadwoziowych 2 776 000 egzemplarzy Fiata 128, oraz 330 800 sztuk Fiatów 128 Coupé i Sport 3p.

Pierwszy egzemplarz Fiata 128 z 1970 r.

Fiat 128 1100 model z 1974 r.

Bagażnik Fiat 128 mieścił 370 l.

Fiat 128 był importowany do Stanów Zjednoczonych, głównie na wschodnie wybrzeże. Na zdjęciu wersja przystosowana do przepisów obowiązujących w USA, z oświetleniem na bocznych błotnikach i pod zderzakiem

Fiat 128 Familiare był w Stanach Zjednoczonych sprzedawany pod nazwą Station Wagon. Fiaty eksportowane do USA miały silniki o pojemnosci 1290 cm3, oraz 1490 cm3.

Fiat 128 w wersji eksportowej do USA, model po modernzacji w Europe w 1976 r.

Fiat 128, model po modernzacji w 1977 r.

Fiat 128 Familiare model produkowany między 1970-1977 r.

Fiat 128 w wersji 3-drzwiowej Familiare i Panorama był wytwarzany tylko we Włoszech. Panorama miała masywniejszy tylny słupek, oraz całą niedzeiloną szybę boczną.

Fiat 128 w wersji 5-drzwiowej Familiar był wytwarzany tylko w Argentynie

Wnętrze Fiata 128 po modernizacji przeprowadzonej w 1977 r.

Fiat 128 Super Europa 1500, był wytwarzany tylko w Argentynie. Fiat 128 Super Europa był wytwarzany również w wersji 5 drzwiowego kombi